Blog door een Roott deskundige | Vera
Hoe krijg ik grip op mijn ADHD?
Attention Deficit Hyperactivity Disorder, ongeveer 5% van alle Nederlanderd heeft ADHD. De meeste mensen kennen ADHD als Alle Dagen Heel Druk, verstrooid zijn, te laat komen en de onrustige jongetjes in de klas. Neem een pilletje en je bent van je ADHD af.
Helaas werkt het wat anders, naast de hyperactiviteit en het te laat komen zijn er meer “onzichtbare” kenmerken van ADHD. Mensen met ADHD voelen zich vaak niet begrepen en lopen dagelijks tegen de ADHD-kenmerken aan. In dit artikel zal ik meer vertellen over ADHD, welke vormen van ADHD wij kennen en hoe jij grip kan krijgen op jouw ADHD.
De verschillende types van ADHD
ADHD kunnen we onderverdelen in 3 types
ADHD overwegend onoplettendheidstype:
Mensen met dit type ADHD hebben moeite om de aandacht bij taken en activiteiten te houden, zijn snel afgeleid en lijken vaak verstrooid te zijn. Dit type werd vroeger ADD genoemd. Doordat ADD minder zichtbaar is krijgt deze groep vaak op latere leeftijd pas de diagnose.
ADHD overwegend hyperactief-impulsief type:
Mensen met dit type vertonen hyperactief gedrag en hebben moeite om hun impulsen te beheersen. Ze kunnen impulsief handelen zonder na te denken over de gevolgen. Dit gedrag is vaak zichtbaar en wordt daardoor snel geassocieerd met ADHD. Dit zijn vaak de drukke kinderen in de klas, wiens gedrag bestempeld wordt als onaangepast.
Gecombineerd type ADHD:
Dit is de meest voorkomende vorm, waarbij zowel symptomen van onoplettendheid als hyperactiviteit-impulsiviteit aanwezig zijn. Ze zijn dromerig, afgeleid en druk. De meeste mensen met een ADHD-diagnose hebben deze vorm van ADHD.
Zelf kreeg ik op mijn 24ste de diagnose ADD. Jarenlang probeerde ik mee te gaan in het “normale” leven. Ik maskeerde mijn ADD, paste me aan, maar voelde me altijd anders dan anderen. Destijds werkte ik als leerkracht op een basisschool en begeleidde graag de kinderen met een neurodivers brein. De kinderen met ADHD en Autisme leek ik beter te begrijpen. Ik begreep de frustratie wanneer dingen anders gingen dan gepland of wanneer een instructie herhaald moest worden. Wanneer ik niet de urgentie of heeft het onderwerp niet mijn interesse dan ben ik bij het minst of geringste afgeleid. En als ik wel de motivatie vind kom ik in een hyperfocus terecht en reageer ik nergens meer op.
Voor mij was de diagnose een opluchting, want eindelijk mocht ik mezelf zijn. Ik mocht mijn “normaal” zijn. Lange tijd heb ik medicatie geslikt, tot ik na jarenlang werken aan persoonlijk leiderschap ook zonder medicatie mezelf prettig voel met de ADHD. Ik heb geleerd om de ADHD te accepteren, ik weet waar ik energie van krijg, wat ik moet doen als ik me gefrustreerd voel of hoe ik mijn aandacht bij een taak kan houden. En coaching heeft me daarbij geholpen.
De Jenga toren
Nadat ik mijn coachopleiding had afgerond begon ik steeds vaker te werken met mensen met ADHD. We begrijpen elkaar, waarschijnlijk door het neurodiverse brein dat we hebben, beter. Ik merkte ook dat de meeste groei zat in het accepteren van de ADHD en het durven aanpassen van je leven aan de ADHD. Vanuit positieve energie en een growth mindset kijken wat je kan en hoe je om kan gaan met de ADHD-kenmerken die je uitdagen. ADHD is niet bij iedereen hetzelfde, we hebben allemaal ons eigen ADHD-kenmerken pakketje en soms zit daar overlap in en soms niet. Daarom kwam ik met de metafoor van de Jenga toren om meer inzicht te krijgen in wat ADHD voor elke individu betekent.
Als er blokjes uitvallen
Net als bij het spelletje kunnen er blokjes weggehaald worden uit de Jenga toren. Die blokjes staan voor de kenmerken van ADHD waar je tegen aanloopt. De prikkels waar je last van kan hebben, zoals te veel mensen om je heen waardoor je sociale druk ervaart, harde geluiden of repeterende geluiden, flikkerende lichten of beelden die op je af komen. Dat laatste merk ik als ik autorijd en er in een keer meer borden staan, omdat er een omleiding is. Op die momenten vallen er blokjes uit mijn toren. Daarnaast kunnen er blokjes wanneer er veranderingen zijn in planning of wanneer er iets onverwachts gebeurt. Je moet je snel aanpassen, omdat de situatie daarom vraagt. Iets wat mensen met ADHD over het algemeen goed kunnen, zich aanpassen, maar het kost wel blokjes. Impulsiviteit speelt ook een grote rol, snelle gedachten waardoor je afgeleid bent of een impulsieve bewegingen waardoor weer ergens tegenaan botst kunnen er ook voor zorgen dat jouw toren blokjes verliest.
Er zijn veel manieren om blokjes te verliezen.
Wanneer er te veel blokjes uit de toren zijn gevallen gaat de toren wankelen en kan hij omvallen. Dat is het moment dat je energie op is en je eigenlijk niks meer kan. Het voelt alsof alles zwaarder is en je geen kant meer op kan. Op sommige momenten ben ik daardoor boos en gefrustreerd op mezelf, dit zorgt voor emotie wisselingen die plotseling ontstaan. Alles is te veel en ik heb tijd nodig om mezelf bij elkaar te rapen en de blokjes weer stevig op te stapelen.
Dopamineshotjes
Gelukkig hebben we het ook allemaal in ons om te toren weer op te bouwen of gevallen blokjes terug te plaatsen. Voor mij betekende dat vooral het accepteren van wat ik wel kan en het aangeven van mijn grenzen. Daarnaast ben ik opzoek gegaan naar mijn dopamineshotjes. Activiteiten die ik kan doen om mijn toren stevig op te bouwen en gevallen blokjes terug te plaatsen.
Ik noem het dopamineshotjes, omdat mensen met ADHD minder dopamine aanmaken. Dit zorgt voor de korte spanningsboog en het impulsieve gedrag. We willen graag snel meer, anders of avontuur. Door dagelijks aan mijn dopamineshotjes te werken zorg ik ervoor dat mijn Jenga toren een stevige basis heeft, dat ik doe wat ik aan kan!
Voor mij geldt dat wandelen, gezond eten, gezelligheid met vriendinnen of gewoon op de bank met een film ervoor zorgen dat ik mijn toren in balans houdt. Het maken van een haalbare planning (niet meer dan 2 of 3 grote taken) en het prioriteren van taken, is daarnaast net zo belangrijk. Ik pak niet meer werk aan dan mijn toren aan kan en doe ik dat door mijn impulsiviteit toch dan weet ik mijn leven daarop aan te passen. Ik heb leiderschap over mijn toren.
Wil jij ook onderzoeken wat jouw dopamineshotjes zijn en hoe jij jouw toren stevig kan opbouwen? Ook als je geen diagnose hebt kun je werken aan jouw Jenga toren en jouw grenzen bepalen. Wil je meer weten? Plan dan een vrijblijvend kennismakingsgesprek dan onderzoeken we samen waar jouw behoefte ligt!
